Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 voelden onze collega’s van de dienst Sociaal Tolken en Vertalen snel aan dat ze moesten inspelen op het afstandswerken. Na heel wat onderzoek, technische voorbereiding en testen, kan je sinds 1 december 2020 een sociaal tolk aanvragen die via de webcam tolkt. “Via telefoontolken bieden we ook onze diensten vanop afstand aan, maar bij videotolken kunnen we de non-verbale communicatie deel laten uitmaken van de boodschap. Dat maakt soms een wezenlijk verschil”, aldus Lotte.
We nodigden drie partijen uit aan onze virtuele gesprekstafel om hun ervaringen te delen:
Welke organisaties maken gebruik van een videotolk? En voor welke gesprekken?
Lotte: “We krijgen vragen vanuit uiteenlopende voorzieningen: scholen, CLB’s, OCMW’s, ziekenhuizen, centra voor geestelijke gezondheidszorg … Het gaat om gesprekken die langer duren dan een halfuur en waarbij veel informatie gegeven wordt. Soms kunnen dat ook moeilijkere gesprekken zijn.
Ann: “Vanuit het CLB helpen wij leerlingen met hun schoolloopbaan, maar ook met hun psychisch welbevinden. Op momenten dat de boodschap zeker juist moet overkomen bij anderstaligen, schakelen wij een videotolk in. Dat kan gaan over een advies in verband met de schoolloopbaan, over emotionele moeilijkheden of over een verontrustende thuissituatie.”
Awet: “Ik tolk ook vaak voor dokters en dienstverleners van onder meer het OCMW en het Rode Kruis. Ik tolk regelmatig bij slechtnieuwsgesprekken, om de resultaten van een onderzoek mee te delen of bij een eerste kennismaking met de organisatie.”
Welke voordelen heeft videotolken ten opzichte van telefoontolken of tolken ter plaatse?
Ann: “Houthalen ligt nu niet bepaald in het centrum van ons land. Binnen het CLB merken we dat de afstand soms te groot is voor een tolk om tot hier te komen. Dankzij het videotolken kunnen we een beroep doen op veel meer talen.”
Awet: “Ik ben overbevraagd als sociaal tolk. Voor het Tigrinya zijn er bijzonder weinig tolken beschikbaar in Vlaanderen. Pre-corona holde ik dus vaak van een opdracht in Poelkappelle naar Heist-op-den-Berg, om daarna terug naar mijn thuisbasis in Gent te rijden. Reken daarbij files en parkeerplaats zoeken, dat kost me al snel vijf uur. Dankzij het videotolken kan ik diezelfde twee klanten op amper twee uur tijd van dienst zijn. Dat maakt dat ik meer beschikbaar ben voor andere organisaties. Ik tolk nu bijvoorbeeld vaak tijdens mijn middagpauze.”
Awet: “Als een tolkgesprek telefonisch gebeurt, vraagt dat veel meer tijd omdat ik heel rustig moet praten en vaker moet uitzoeken wat de anderstalige precies zegt. Het Tigrinya heeft veel dialecten en er zijn vaak mensen die mompelen. Ik ben zelf afkomstig uit Ethiopië, waardoor ik vooral grote verschillen merk in taal met mensen uit Eritrea. Dankzij het videotolken kan ik terugvallen op heel wat lichaamstaal. Zo kan ik ook onmiddellijk zien of iemand gewoon nadenkt of het emotioneel moeilijk heeft wanneer het gesprek stilvalt.”
Lotte: “Vergeet zeker het financiële plaatje niet. De verplaatsingskost van de tolk valt weg. Voor organisaties die veel tolken inzetten, kan dat anders aardig oplopen.”
Waarop moet je letten bij een videotolkgesprek?
Ann: “Iedereen moet elkaar goed kunnen zien. Zo zaten wij van het CLB eens samen met een ouder in dezelfde ruimte voor één camera. Dat is niet ideaal, omdat je de camera voortdurend moet draaien naar de persoon die aan het woord is. Daaruit leerden we dat het dan beter is om elk voor een scherm te zitten, eventueel zelfs in een afzonderlijke ruimte.”
Awet: “Een videotolkgesprek met meerdere hulpverleners is niet altijd gemakkelijk. Soms praten ze door elkaar en moet ik hen onderbreken. Ik heb uiteraard maar twee oren!” (lacht)
Lotte: “Vooraleer je als organisatie een videotolk kan inzetten, vragen we om eerst onze webinar te volgen. Daarin maken we je wegwijs in het systeem van Google Meet én ervaar je meteen hoe een gesprek verloopt. We zien dat heel wat mensen niet correct inloggen bijvoorbeeld. Daar maken we je in de webinar attent op, zodat je eerste echte gesprek vlot verloopt.”
Ann: “In die webinar krijg je niet alleen de praktische zaken toegelicht. Zo let ik er nu op om achtergrondgeluiden te vermijden, want dat maakt het makkelijker voor de videotolk. Er zijn ook aandachtspunten bij de verschillende opstellingen: zit je zelf samen met de anderstalige of neemt iedereen deel van thuis uit?”
Op 1 december was de vuurdoop. Hoe verliepen die eerste weken?
Lotte: “De interesse was enorm groot. In die eerste week van december hadden we meer dan 800 mensen die onze webinar wilden volgen! Ik was van in april 2020 nauw betrokken bij de voorbereidingen en het proefproject, maar ik had nog nooit een webinar gegeven. Dus het was allemaal heel spannend. We merkten na de eerste stormloop snel hoe we ons proces konden verbeteren. Zo maakten we naast de gebruikershandleiding voor de organisaties ook een versie voor de anderstalige gesprekspartners.”
Ann: “Tijdens de eerste lockdown waren we in het CLB soms ten einde raad. We moesten ons behelpen met telefoontolken of we probeerden zelf een videogesprek op te zetten, maar dat was niet zo evident. Dus ik was één van de 800 die begin december die webinar heel snel wilde volgen.”