Communicatiedrempels wegwerken

Aangemoedigd door begeleiders

In maart 2020 verhuisde Jolie samen met haar man en kinderen vanuit Congo naar België. Enkele maanden later begon ze aan haar inburgeringstraject. "Het was echt geweldig hoe Najat, mijn leerkracht maatschappelijke oriëntatie, de cursisten aanmoedigde”, herinnert ze zich. “Ze nam de tijd om naar me te luisteren en gaf me allerlei nuttige tips. Je voelt als klant dat ze dat met veel liefde doet. Ook aan Joris, die me begeleidde bij mijn diploma-erkenning, had ik veel steun.” Jolie bedacht zich toen dat ze ook ooit graag voor bon wilde werken.
 

Inspirerend verhaal

“Toen ik de vacature zag voor een medewerker onthaal en administratie bij bon, was ik zo blij en gemotiveerd”, herinnert ze zich. “Dat ik de baan kreeg, was een droom die uitkwam.” Jolie vertelt haar verhaal regelmatig aan klanten die zich melden aan het onthaal. “Ik zie dat ze soms onzeker zijn en wil hen zo inspireren”, zegt ze. “Dankzij mijn eigen ervaring kan ik me goed verplaatsen in onze klanten.” Wat ze hen zou aanraden om snel Nederlands te leren? “Stel je een doel waarom je de taal wil leren. Als je een droom hebt, helpt dat om gemotiveerd en doelgericht te blijven. Wees niet bang om fouten te maken en grijp elke dag de kans om Nederlands te oefenen”, adviseert ze.
 

“Mijn vrouw volgde een cursus Nederlands in Lokeren. Na een avondactiviteit haalde ik haar daar op. Mijn oog viel op een affiche met een vacature bij een nieuw op te richten dienst, de tolkentelefoon Ba-bel. Mijn interesse was meteen gewekt. Deze job bevatte zo veel elementen die me nauw aan het hart liggen: werken met mensen en in een context die me, als politiek vluchteling uit Iran, niet onbekend was. Ik was eigenlijk twee dagen te laat om te solliciteren, maar ik besloot toch mijn kans te wagen. Gelukkig, want hier zit ik nu nog steeds, twintig jaar later!”

Duizenden brieven

“Myranda Emmerechts stond mee aan de wieg van Ba-bel. Zij was tot voor kort ons diensthoofd en heeft me aangeworven. We startten met een team van drie collega’s: Myranda als coördinator, Lieve De Corte selecteerde tolken en ikzelf als administratief medewerker. Duizenden brieven heb ik opgemaakt en verstuurd om de tolkentelefoon bekend te maken. We hebben enorm hard gewerkt om de opstart van Ba-bel mogelijk te maken. Er bestonden al regionale tolkendiensten die zorgden voor tolken ter plaatse, maar de tolkentelefoon was iets nieuw. Op 17 september 2001, de echte startdag van Ba-bel, kregen we één telefoon. We waren euforisch! Het was maar één gesprek, maar alles lukte.”
 

Vier kindjes

“Bij de opstart van het Agentschap zijn we met de tolkentelefoon deel geworden van de dienst Sociaal Tolken en Vertalen, samen met de andere tolkendiensten. Ik zie onze dienst als een familie. Bij Ba-bel hadden we één kindje, de tolkentelefoon. Binnen de dienst STV zijn het er vier: de tolkentelefoon, tolken ter plaatse, sociaal vertalen en het kersverse videotolken. En nu blijkt één van die kindjes plots 20 jaar te worden! Het opgroeien gebeurt soms vlot en soms wat moeilijker. Net zoals in een gezin moet je ook in een team rekening houden met elkaars karakter, maar we zorgen voor elkaar. We werken elke dag aan de eenheid van onze familie. Ik ben blij dat ik deel uitmaak van een enorm gemotiveerd team!”

“Videotolken is fantastisch”

“Ba-bel was van bij de start een professionele organisatie. Maar het is niet te vergelijken met hoe we nu werken binnen de dienst STV. Ik geloof in evolutie. Het nieuwe videotolken bijvoorbeeld is echt fantastisch! Videotolken is een mooie mix van tolken ter plaatse en telefoontolken. Weer een stap vooruit in onze dienstverlening. De toekomst van het sociaal tolken en vertalen ziet er volgens mij echt fantastisch uit!”
 

Negen jaar geleden kwam Zeeshan vanuit Pakistan naar België. Als asielzoeker was het niet zo makkelijk om in ons land te aarden: “Ik miste de kleine dingen in het asielcentrum: de privacy van een eigen kamer bijvoorbeeld, of mijn vaders auto”, vertelt Zeeshan. Bovendien had hij het gevoel dat er iets mis was met hem, al kon hij er de vinger niet helemaal op leggen.

Leven met een beperking

Het verdict kwam vier jaar later, toen hij naar de dokter ging. Na enkele tests stelde die vast dat hij retinitis pigmentosa heeft, een erfelijke ziekte, waarbij zijn zicht steeds slechter wordt. “Het gaat heel langzaam. Je merkt het zelf niet. Maar ik weet wel dat ik in de toekomst blind zal zijn.”

De diagnose zette Zeeshans wereld helemaal op zijn kop. Maar hoe moeilijk ook, hij bleef niet bij de pakken zitten. “Ik was bang voor mijn toekomst”, zegt hij. “Maar ik moest tegelijkertijd ook mijn leven hier in België opbouwen. Ik had inmiddels mijn papieren om hier te verblijven en wilde heel graag iets terugdoen voor de maatschappij. Zelf heb ik ook veel gekregen toen ik naar België kwam. Ik moest actie ondernemen, vooraleer ik volledig blind zou zijn.”

Zeeshan besloot om een job te zoeken en werkte hard om zijn doel te bereiken. Hij leerde Nederlands, volgde een administratieve opleiding bij de Brailleliga en deed stage bij een bibliotheek. Uiteindelijk mocht hij ook aan de slag bij zijn stageplek. Maar de job bleek moeilijk te combineren met zijn beperking. “Ik moest van negen tot vijf achter een computerscherm zitten. Ook het pendelen van Hasselt naar Brussel met het openbaar vervoer, was voor mij niet evident.”
 

Ondanks alle hindernissen bleef Zeeshan heel gemotiveerd. “Ik ben 32. Het was nu of nooit. Ik merk ook dat mijn zicht steeds meer achteruit gaat. Een boek lezen, papierwerk, ergens naartoe gaan, … het wordt moeilijker. Dat is psychologisch zwaar, omdat ik niet altijd slechtziend geweest ben. Door mijn beperking heb ik veel tijd. Die wil ik liever zinvol besteden. De job van sociaal tolk is gelukkig goed te combineren met mijn aandoening. Er zijn tegenwoordig veel mogelijkheden: je kan telefoontolken, een webcam gebruiken, noem maar op.”

“Ik voel me een tolk”

Op dit moment is Zeeshan stappen aan het ondernemen om als zelfstandig sociaal tolk aan de slag te gaan. Hij ondersteunt daarnaast een tolkendienst in de Verenigde Staten. “Dankzij de opleiding voel ik me zelfverzekerder. Ik ben nu een gecertificeerd tolk. Ik voel en weet dat ik kan tolken”, zegt hij. “Als ik vroeger iemand voor me had met veel problemen, werd ik triestig van zijn verhaal. Dat is nog steeds zo, maar ik weet ook dat ik een job aan het doen ben. Ik moet niet voelen wat die persoon voelt, maar zijn boodschap zo transparant mogelijk overbrengen. Het is dan aan de hulpverlener om hem bij te staan, niet aan mij.”

Tolken helpt Zeeshan bovendien om zijn eigen situatie te relativeren. “Het beroep van sociaal tolk kan psychologisch zwaar zijn. Je komt met verschillende soorten mensen in aanraking, soms in schrijnende situaties. Anderzijds besef je ook: er zijn veel mensen in deze wereld die het zwaarder hebben dan ik.”
 

“Ik wil niet dat kinderen dat in deze tijd nog moeten meemaken”

“‘Dat is echt iets voor jou, taalhulp worden’, zei de directeur van de school van een van mijn zoons”, vertelt Aysel. Ze zei meteen overtuigd ja. Haar persoonlijke achtergrond is een belangrijke motivatie. De ouders van Aysel zijn van Turkse herkomst. Vanaf het moment dat ze kon lezen en schrijven, namen haar ouders haar mee om te tolken bij doktersbezoeken of oudercontacten. “Ik was beschaamd om complimenten te vertalen tijdens het oudercontact”, herinnert ze zich. “Ook bij de dokter was het niet makkelijk. Vertaal maar eens ‘maagzuur’ met de beperkte woordenschat van een zesjarige. Ik gebaarde toen dat mijn maag in brand stond. Pas achteraf leerde ik medische termen.” Hadden er toen maar taalhulpen bestaan, bedenkt ze zich nu. “Ik wil niet dat kinderen dat in deze tijd nog moeten meemaken.”