Snel inburgeren

Het aantal inburgeraars dat binnen de drie maanden na de ondertekening van het inburgeringscontract kan starten met de cursus, is bijna verdubbeld in vergelijking met 2019. Het aantal cursusplaatsen steeg met zo’n 20%. Abdelmajid Kalaai, projectleider organisatieprojecten, legt uit hoe we dat realiseerden.

Hoe zorgden we ervoor dat inburgeraars sneller kunnen starten met hun cursus?

Versnelde digitalisering

“Een van de belangrijkste zaken die tot dit resultaat hebben geleid, is dat we sterk hebben ingezet op de digitalisering van onze cursussen”, zegt Abdelmajid. Corona zorgde voor een stroomversnelling. “Inburgeraars kunnen zich nu vlotter inschrijven voor een geschikte cursus, onafhankelijk van hun woonplaats. Doordat ze zich niet meer moeten verplaatsen, kunnen ze de cursus ook makkelijker met een job combineren.” Steeds meer inburgeraars die geen computer ter beschikking hebben, maken gebruik van de mogelijkheid om een Chromebook te lenen om de cursus te kunnen volgen: 4.700 in 2021; een stijging met 135% tegenover 2020.

Duidelijke definities en cijfers

Sinds 2021 werken we met duidelijke definities en cijfers. “We streven ernaar om een cursus aan te bieden binnen de drie maanden nadat de nieuwkomer het inburgeringscontract ondertekende”, aldus Abdelmajid. “Zes maanden is een aanvaardbare termijn. Langer is niet aanvaardbaar. Deze duidelijke definities zorgen ervoor dat we het aanbod cursusplaatsen goed kunnen monitoren en schakelen waar nodig.”

Efficiënte rekrutering en inzet van leerkrachten maatschappelijke oriëntatie

We hebben zo’n 27 nieuwe leerkrachten aangeworven. “We trokken ook profielen aan die gewoonlijk moeilijk te vinden zijn, bijvoorbeeld voor talen als Tigrinya of Somali”, zegt Abdelmajid. Daarnaast gaven sommige leerkrachten meer cursussen of gingen ze akkoord met een contractuitbreiding.

Vooruitblik

“Dankzij al deze gerichte acties kan de planning van de cursussen maatschappelijke oriëntatie in 2022 uitgaan van een evenwicht tussen het aantal ondertekende inburgeringscontracten en het aantal inburgeraars dat de cursus afrondt”, besluit Abdelmajid. “We blijven ook inzetten op het aanbieden van digitale cursussen. Het feit dat uit onze tevredenheidsmeting blijkt dat 98% van de inburgeraars tevreden was over het digitale aanbod, bewijst dat we op de goede weg zitten.”

Aandeel inburgeraars dat binnen de drie maanden kan starten

Aantal cursusplaatsen

Gelukkig kon ik snel starten met mijn inburgeringscursus en lessen Nederlands. Ik wil zo rap mogelijk mijn diploma secundair onderwijs behalen.

Cedrick Irumva (19) meldde zich in september aan bij ons contactpunt in Lokeren en kon een maand later al beginnen met zijn inburgeringscursus. Ook kon hij direct instappen in een cursus Nederlands. Dat kwam goed uit, want hij wil zo snel mogelijk vooruit met zijn leven hier. Zijn doelen? Eerst zijn eindexamen afleggen voor de Examencommissie Secundair Onderwijs. Dan kan hij zich inschrijven voor een studie informatica.

Aya, Behrooz, Jaseemah, Gokcen, Maria en Mehmet zijn maar enkele van de duizenden Brusselaars die de voorbije jaren via bon hun weg vonden in hun nieuwe thuisstad. Allemaal kwamen ze met eigen dromen, verwachtingen, onzekerheden en vragen. Bon hielp hen op weg om zich thuis te voelen en hun plaats te vinden in de superdiverse Brusselse samenleving.

De verhalen van nieuwe Brusselaars helpen andere nieuwkomers

We luisterden naar hun verhalen en ervaringen en capteerden ze in videogetuigenissen. Hiermee kunnen we nieuwkomers die met dezelfde vragen aankomen, geruststellen en aantonen welke mogelijkheden er zijn om hier je leven op te bouwen. De drempels die ze tegenkomen, zijn er om te overwinnen. Om hen daarbij te helpen, staat een heel team klaar: leerkrachten, trajectbegeleiders, tolken …

We vroegen aan enkele van deze Brusselaars ook hoe bon hen heeft geholpen bij hun zoektocht. Met die videogetuigenissen bieden we inspiratie over de mogelijkheden die er zijn, aan mensen die hun weg nog niet gevonden hebben.

Het verhaal van Aya

Aya kende niemand toen ze pas in België was. Tijdens de inburgeringscursus van bon maakte ze kennis met vrijwilligerswerk. Door zelf als vrijwilliger aan de slag te gaan, leerde ze veel mensen kennen en kan ze een steentje bijdragen aan de maatschappij. Dat helpt haar om zich thuis te voelen in Brussel.

Alle video’s zijn ondertiteld in verschillende talen. Zo kunnen alle nieuwe Brusselaars zich laten inspireren door enkele van hun voorgangers.

Maak kennis met Ivan Cazaux: geboren en getogen aan de kust, altijd hard gewerkt en veel gereisd, én buddy van Ibrahim Osman. Deze Eritrese jongeman kwam vier jaar geleden naar Oostende, volgt er een inburgeringsprogramma en bouwt stilaan een nieuw leven op – met een beetje burenhulp van Ivan.

“Je zorgt dat een nieuwkomer zich thuis voelt”

Welkom in je stad of gemeente

“Vier jaar geleden ging ik met pensioen, maar stilzitten is niks voor mij”, vertelt Ivan. “Dus zocht ik al snel organisaties waar ik vrijwilligerswerk kon doen. Zo kwam ik bij de Federatie voor Mondiale en Democratische Organisaties (FMDO) terecht. Die steunt allerlei sociaal-culturele verenigingen van mensen met een migratieachtergrond, en organiseert samen met de stad Oostende ook de buddywerking voor nieuwkomers, Compagnons. Wat houdt het in? Eenvoudig gezegd: als buddy laat je nieuwe Belgen zich welkom voelen. En je maakt hen wegwijs door samen leuke activiteiten te doen en hen te helpen met praktische dingen. De laatste jaren begeleidde ik al verschillende nieuwkomers.”

Taal als grote barrière

Een van die nieuwkomers is Ibrahim. Hij vluchtte uit Eritrea, waar er al jaren een totalitair regime heerst. Vier jaar geleden belandde hij in Oostende, ver weg van zijn ouders, zus en oude thuis. “Als je de taal en de gewoontes niet kent, is het heel moeilijk om in je eentje je weg te vinden”, zegt Ibrahim. “Er is zo veel papierwerk om in orde te brengen en je moet aan van alles denken. Om sneller mijn weg te vinden en meer mensen te leren kennen, meldde ik mij aan voor vrijwilligerswerk in Oostende. Zo kwam ik onder andere ook bij FMDO terecht.”

Samen wandelen en koken

“Ibrahim is een supervrijwilliger en wil altijd onder de mensen zijn”, zegt Ivan. “Overal waar er iets te doen is, zie je Ibrahim. Ik had hem dus al vaker gezien. In het begin van 2020 werd ik zijn buddy. Wat doen we zoal samen? We gaan wandelen, samen met mijn hond Obama. We koken af en toe voor elkaar. En we hebben regelmatig contact via WhatsApp. Vaak gaat het over kleine dingen zoals een formulier, factuur of brief waar hij niet wijs uit raakt. Denk maar eens aan de papierberg die je zelf krijgt als je bijvoorbeeld verhuist. Ibrahim heeft weleens lachend gezegd: ‘Al die papieren, nu begrijp ik waarom er in België zo weinig bomen staan.’ Je kunt hem geen ongelijk geven. Eind vorig jaar brak hij zijn dijbeen. In het begin raakte hij met zijn krukken niet op de bus. Dan ben ik voor hem boodschappen gaan doen en heb ik hem een aantal keer naar school gebracht.”

Even de miserie vergeten

Moeten buddy’s ook Nederlandse les geven? “Nee, zeker niet”, antwoordt Ivan. “Daar zijn andere organisaties voor. Het belangrijkste als buddy is dat je de nieuwkomers op hun gemak stelt. Heel vaak komen die mensen uit moeilijke situaties in hun thuisland – armoede, oorlog, militaire regimes – en hebben ze hun familie en vrienden moeten achterlaten. Dankzij jou kunnen ze die miserie even vergeten. We hebben vaak de neiging om direct van alles aan te leren en uit te leggen. Het is beter om eerst te luisteren naar de mensen, wie ze zijn, waar ze vandaan komen en waarmee ze hulp nodig hebben. Dan groeit er veel sneller vertrouwen. Je kiest zelf hoelang je buddy blijft. Sommigen trekken snel hun plan, anderen hebben langer begeleiding nodig en de meesten worden en blijven vrienden.”

Participatie- en netwerktraject

Het inburgeringstraject kreeg een uitbreiding. Naast een cursus maatschappelijke oriëntatie en Nederlands leren, zullen nieuwkomers ook een traject naar werk en een participatie- en netwerktraject volgen. Dat laatste zorgt ervoor dat de inburgeraars hun sociaal netwerk versterken en participeren aan de maatschappij. Ze kunnen bijvoorbeeld deelnemen aan een buddyproject, een kennismakingsstage volgen of vrijwilligerswerk doen.

We ondersteunen lokale besturen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in de uitbouw van deze extra pijler van het inburgeringstraject. Op 1 januari 2021 gingen hierrond 26 lokale proefprojecten van start. Om inwoners van de Vlaamse steden en gemeenten met proefprojecten aan te moedigen om buddy te zijn van een nieuwkomer, lanceerden we in 2021 een campagne via sociale media. Ivan en Ibrahim waren twee van de boegbeelden van deze campagne.

Het Agentschap Integratie en Inburgering startte in 2021 samen met VDAB, Leerwinkel Genk, Hogeschool PXL, UCLL en alle Limburgse centra voor volwassenonderwijs met een voorbereidingsjaar voor anderstalige nieuwkomers die hoger onderwijs willen volgen. Trajectbegeleider Afaf Reguib begeleidt een groep van 20 cursisten. Yakup Sahbaz was geselecteerd als één van de cursisten voor het voorbereidingsjaar en zal het binnenkort succesvol afronden.

“We stomen de cursisten op een jaar tijd helemaal klaar voor hogere studies”

Yakup Sahbaz, student

Op weg naar een nieuwe carrière in België

Hij behaalde een diploma rechten in Turkije, maar nu is hij klaar om een nieuwe richting in te slaan. Yakup vertelt enthousiast over zijn ervaringen met het voorbereidingsjaar: “Dankzij de begeleiding die ik afgelopen jaar kreeg, weet ik nu heel goed wat mijn doel is en hoe ik het kan bereiken. Een carrière in de ICT-sector, daar ligt mijn toekomst. Daarom start ik in september met een graduaatsopleiding ICT aan de Hogeschool PXL.”

“We stomen de cursisten op een jaar tijd helemaal klaar voor hogere studies”, vertelt Afaf. “Naast intensieve lessen academisch Nederlands staan er in het eerste semester ook lessen Frans, wiskunde en ICT op het programma. Dat pakket vullen we in het tweede semester aan met lessen op maat van de studiekeuze van de cursist. Voor Yakup betekent dat lessen ICT bij het centrum voor volwassenonderwijs en Engelse taalles. Elke cursist krijgt ook de kans om al één of twee vakken van de studierichting in het hoger onderwijs te volgen. Als Yakup slaagt voor zijn examen in juni, heeft hij alvast één vrijstelling voor zijn hogere studies op zak.”

Intensief traject dat leidt tot hogere slaagkansen

“Er was in Limburg echt een tekort aan initiatieven die werken aan een betere doorstroom naar het hoger onderwijs”, vertelt Afaf. “We kozen, samen met onze partners, voor een heel intensief traject dat de slaagkansen voor het hoger onderwijs en de kansen op de arbeidsmarkt gevoelig doet toenemen.”

De cursisten volgen een volledig academiejaar een voltijdse opleiding met lesdagen van 9 tot 17 uur. Een flinke dosis motivatie bij de cursisten is dus een vereiste. Voorwaarden om te starten zijn een diploma secundair onderwijs en een basiskennis van het Nederlands. Na een grondige selectie startte een groep van 20 cursisten. 16 van hen ronden hoogstwaarschijnlijk het voorbereidingsjaar succesvol af.

Afaf is blij met dit resultaat: “Uiteraard zijn er altijd verbeterpunten, maar dit startjaar is een succes. Ik zie 16 cursisten die heel goed weten wat ze willen. Ze zijn gefocust op het behalen van hun einddoel. Goed voorbereid en uiterst gemotiveerd starten ze aan hun hogere studies. Hopelijk leidt dat nu ook tot hogere slaagkansen.”

Niet alleen toeleiding, maar ook een warme overdracht

“Het is een nieuw project, met veel partners. Dat vraagt veel afstemming en overleg. Maar ook de individuele begeleiding van de cursisten is heel intensief”, vertelt Afaf. “Van bij de start volgen instaptesten, niveautesten en gesprekken over motivatie en studiekeuze elkaar op. Belangrijk, want alleen zo bieden we een voortraject op maat van de cursist.”

Yakup is heel dankbaar voor dat maatwerk. “Hetgeen we leren in de wiskundeles is basiskennis, maar nu leer ik de wiskundige termen in het Nederlands. Ik krijg de kans om al te proeven van de manier van lesgeven in het hoger onderwijs. Ik zal hard moeten werken om mijn diploma te behalen, maar ik weet nu dat ik er klaar voor ben.”

“Dat is het resultaat dat we willen bereiken”, vult Afaf aan. “Voor dit project konden we mensen enkel toeleiden naar het hoger onderwijs. Nu zorgen we voor een warme overdracht van gemotiveerde, goed voorbereide cursisten die aan een opleiding hoger onderwijs starten met een duidelijke focus en doel.”

Afaf Reguib, trajectbegeleider

Meer informatie over het voortraject hoger onderwijs voor anderstalige nieuwkomers

Voor Jawid Ehsan (36) uit Ranst was 2021 een mijlpaal. Hij kon eindelijk starten met zijn droombaan als verantwoordelijke health care operations bij Katoen Natie. Om deze job te kunnen uitoefenen, moest hij een lange procedure doorlopen om zijn diploma te laten erkennen en een speciaal werkvisum te krijgen. Dat lukte dankzij de hulp van onze collega Soumia.

“Het was een lang proces, maar dat was het meer dan waard”

Jawid studeerde farmaceutische wetenschappen in Kaboel en behaalde later in India ook masters in de openbare gezondheidszorg en regelgeving in de farmacie. Hij werkte voor een Amerikaanse ngo die actief is in de gezondheidszorg, toen hij in november 2016 om die reden moest vluchten uit Afghanistan. De man vroeg asiel aan in België.

Veel papierwerk

“Tijdens mijn integratiecursus hoorde ik dat ik mijn diploma kon laten erkennen”, vertelt Jawid. Eerst moest hij zijn diploma B1 Nederlands als tweede taal behalen, want dat is een vereiste. In 2018 was hij klaar om zijn aanvraag in te dienen. “Er kwam veel papierwerk bij kijken”, herinnert hij zich. “Ik moest mijn internationale publicaties voorleggen. Ook checkte de afdeling farmaceutische wetenschappen van de universiteit Antwerpen of alle vakken die ik volgde, overeenkomen met de vereisten hier.” Uiteindelijk erkende NARIC Vlaanderen (National Academic Recognition Information Centre) zijn diploma. Dat is de instantie die buitenlandse studiebewijzen erkent voor wie in Vlaanderen wil werken. “Omdat ik in een gezondheidszorgberoep wil werken, moest ik daarbovenop ook een werkvisum aanvragen bij de FOD Volksgezondheid”, vult hij aan. Dat kwam pas in 2021 in orde.

Soumia legde me uit hoe alles verloopt en aan welke vereisten ik moest voldoen. Als ik dat alleen had moeten doen, zou dit veel moeilijker geweest zijn. Het zou me ook veel meer tijd gekost hebben.

Ik ben gelukkig; ik kan zeggen dat ik nu eindelijk op mijn plaats zit.

“Ik greep elke kans om hogerop te komen”

In afwachting van het einde van de procedure bleef Jawid niet bij de pakken neerzitten. Hij vond snel een job bij Katoen Natie als kwaliteitsverantwoordelijke. “Daar heb je enkel een universitair diploma voor nodig, niet specifiek in de farmaceutische wetenschappen”, legt Jawid uit. “Ik greep elke kans aan om hogerop te komen. Mijn ervaring en kennis kwamen het bedrijf goed van pas. Mijn doel was een functie die nog meer aansluit bij mijn ervaring en met meer verantwoordelijkheid. Maar daarvoor had ik dat werkvisum nodig.” In april 2021 was het zo ver: hij maakte een promotie tot verantwoordelijke health care operations. “Ik leid een team van 12 personen die instaan voor de kwaliteitscontrole. Ook ben ik contactpersoon voor de plaatselijke autoriteiten. Ik ben gelukkig; ik kan zeggen dat ik nu eindelijk op mijn plaats zit. Het is een lang proces geweest, maar het was het meer dan waard.”

Hulp van trajectbegeleider

Jawids trajectbegeleider Soumia begeleidde hem doorheen heel het proces van diploma-erkenning. “Daar ben ik haar heel dankbaar voor”, vertelt Jawid. “Ik kon haar altijd bereiken via e-mail en telefoon en we spraken ook enkele keren fysiek af. Ik denk dat we wel meer dan 40 mails uitwisselden”, lacht hij. “Het is een heel ingewikkeld proces omdat er zo veel verschillende instanties bij betrokken zijn. Soumia legde me uit hoe alles verloopt en aan welke vereisten ik moest voldoen. Als ik dat alleen had moeten doen, zou dit veel moeilijker geweest zijn. Het zou me ook veel meer tijd gekost hebben. Gelukkig was ik al die tijd aan het werk en verloor ik de moed niet omdat de procedure zo lang duurde.”